TEDWomen 2017
Lera Boroditsky: How language shapes the way we think
Λέρα Μποροντίτσκι: Πώς η γλώσσα διαμορφώνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε
Filmed:
Readability: 3.3
9,816,653 views
Υπάρχουν περίπου 7.000 ομιλούμενες γλώσσες σε όλη την οικουμένη - και όλες έχουν διαφορετικούς ήχους, λεξιλόγια και δομές. Ωστόσο, διαμορφώνουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε; Η ειδικός της γνωστικής επιστήμης Λέρα Μποροντίτσκι μας παραθέτει γλωσσικά παραδείγματα - από μια κοινότητα Αβορίγινων στην Αυστραλία που χρησιμοποιεί τον προσανατολισμό με βάση τα σημεία του ορίζοντα αντί για δεξιά και αριστερά, ως τις πολλαπλές λέξεις για το μπλε στα ρωσικά - και όπως όλα δείχνουν η απάντηση είναι ένα εκκωφαντικό ναι. «Η ομορφιά της γλωσσικής ποικιλότητας είναι ότι μας αποκαλύπτει πόσο εφευρετικό και πόσο ευέλικτο είναι το ανθρώπινο μυαλό», μας λέει η Μποροντίτσκι. «Ο ανθρώπινος νους δεν εφηύρε ένα γνωστικό σύμπαν, αλλά 7.000».
Lera Boroditsky - Cognitive scientist
Lera Boroditsky is trying to figure out how humans get so smart. Full bio
Lera Boroditsky is trying to figure out how humans get so smart. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, I'll be speaking to you
using language ...
using language ...
0
940
2575
Λοιπόν, θα σας μιλήσω
μέσω μιας γλώσσας...
μέσω μιας γλώσσας...
00:16
because I can.
1
4090
1520
επειδή μπορώ.
Αυτή είναι μία από τις μαγικές ικανότητες
00:17
This is one these magical abilities
that we humans have.
that we humans have.
2
5634
3153
που έχουμε εμείς οι άνθρωποι.
00:21
We can transmit really complicated
thoughts to one another.
thoughts to one another.
3
9114
3952
Μπορούμε να μεταβιβάσουμε ιδιαίτερα
πολύπλοκες σκέψεις ο ένας στον άλλο.
πολύπλοκες σκέψεις ο ένας στον άλλο.
00:25
So what I'm doing right now is,
I'm making sounds with my mouth
I'm making sounds with my mouth
4
13479
3595
Επομένως, παράγω τώρα ήχους
με το στόμα μου καθώς εκπνέω.
με το στόμα μου καθώς εκπνέω.
00:29
as I'm exhaling.
5
17098
1215
Κάνω επιτονισμούς,
σφυρίγματα και εκπνοές,
σφυρίγματα και εκπνοές,
00:30
I'm making tones and hisses and puffs,
6
18337
2348
00:32
and those are creating
air vibrations in the air.
air vibrations in the air.
7
20709
3010
και αυτά δημιουργούν δονήσεις στον αέρα.
00:35
Those air vibrations are traveling to you,
8
23743
2446
Αυτές οι δονήσεις στον αέρα
ταξιδεύουν ως εσάς,
ταξιδεύουν ως εσάς,
00:38
they're hitting your eardrums,
9
26213
1785
αντηχούν στο τύμπανο των αυτιών σας,
00:40
and then your brain takes
those vibrations from your eardrums
those vibrations from your eardrums
10
28022
4580
και μετά ο εγκέφαλος παίρνει αυτές
τις δονήσεις από τα τύμπανα
τις δονήσεις από τα τύμπανα
00:44
and transforms them into thoughts.
11
32626
2753
και τις μετατρέπει σε σκέψεις.
Ελπίζω.
00:48
I hope.
12
36031
1151
(Γέλια)
00:49
(Laughter)
13
37206
1003
Ελπίζω να συμβαίνει αυτό.
00:50
I hope that's happening.
14
38233
1157
Έτσι, εξαιτίας αυτής της ικανότητας,
εμείς οι άνθρωποι είμαστε σε θέση
εμείς οι άνθρωποι είμαστε σε θέση
00:51
So because of this ability,
we humans are able to transmit our ideas
we humans are able to transmit our ideas
15
39414
4576
να μεταβιβάσουμε τις ιδέες μας στο άπειρο,
διασχίζοντας τον χώρο και τον χρόνο.
διασχίζοντας τον χώρο και τον χρόνο.
00:56
across vast reaches of space and time.
16
44014
2692
00:58
We're able to transmit
knowledge across minds.
knowledge across minds.
17
46730
4536
Είμαστε σε θέση να μεταδώσουμε
γνώσεις στο μυαλό των άλλων.
γνώσεις στο μυαλό των άλλων.
01:03
I can put a bizarre new idea
in your mind right now.
in your mind right now.
18
51290
3161
Τώρα που μιλάμε, μπορώ να βάλω
μια παράξενη νέα ιδέα στο μυαλό σας.
μια παράξενη νέα ιδέα στο μυαλό σας.
01:06
I could say,
19
54475
1155
Θα μπορούσα να πω,
01:08
"Imagine a jellyfish waltzing in a library
20
56367
3208
«Φανταστείτε μια μέδουσα
να χορεύει βαλς σε μια βιβλιοθήκη
να χορεύει βαλς σε μια βιβλιοθήκη
01:11
while thinking about quantum mechanics."
21
59599
2176
ενώ σκέφτεται για κβαντική μηχανική».
01:13
(Laughter)
22
61799
1398
(Γέλια)
Τώρα, αν όλα έχουν πάει σχετικά
καλά στη ζωή σας μέχρι στιγμής,
καλά στη ζωή σας μέχρι στιγμής,
01:15
Now, if everything has gone
relatively well in your life so far,
relatively well in your life so far,
23
63221
3028
προφανώς ποτέ πριν
δεν είχατε σκεφτεί κάτι τέτοιο.
δεν είχατε σκεφτεί κάτι τέτοιο.
01:18
you probably haven't had
that thought before.
that thought before.
24
66273
2112
01:20
(Laughter)
25
68409
1002
(Γέλια)
01:21
But now I've just made you think it,
26
69435
1732
Αλλά τώρα σας έκανα
να το σκεφτείτε, μέσω της γλώσσας.
να το σκεφτείτε, μέσω της γλώσσας.
01:23
through language.
27
71191
1155
Δεν υπάρχει μόνο
μία γλώσσα στον κόσμο,
μία γλώσσα στον κόσμο,
01:24
Now of course, there isn't just
one language in the world,
one language in the world,
28
72654
2724
αλλά περίπου 7.000 γλώσσες
που μιλιούνται σε όλο τον κόσμο.
που μιλιούνται σε όλο τον κόσμο.
01:27
there are about 7,000 languages
spoken around the world.
spoken around the world.
29
75402
2645
Και όλες οι γλώσσες διαφέρουν
μεταξύ τους με διάφορους τρόπους.
μεταξύ τους με διάφορους τρόπους.
01:30
And all the languages differ
from one another in all kinds of ways.
from one another in all kinds of ways.
30
78071
3160
Ορισμένες γλώσσες έχουν
διαφορετικούς ήχους,
διαφορετικούς ήχους,
01:33
Some languages have different sounds,
31
81255
3091
01:36
they have different vocabularies,
32
84370
1719
έχουν διαφορετικά λεξιλόγια,
01:38
and they also have different structures --
33
86113
2039
και έχουν επίσης διαφορετικές δομές,
πολύ σημαντικό, έχουν διαφορετικές δομές.
01:40
very importantly, different structures.
34
88176
1887
Αυτό θέτει το ερώτημα:
01:42
That begs the question:
35
90896
1192
διαμορφώνει η γλώσσα που μιλάμε
τον τρόπο που σκεφτόμαστε;
τον τρόπο που σκεφτόμαστε;
01:44
Does the language we speak
shape the way we think?
shape the way we think?
36
92112
2612
01:46
Now, this is an ancient question.
37
94748
1572
Αυτό είναι ένα πολύ παλιό ερώτημα.
01:48
People have been speculating
about this question forever.
about this question forever.
38
96344
3171
Οι άνθρωποι ανέκαθεν έκαναν
εικασίες γι' αυτό το ερώτημα.
εικασίες γι' αυτό το ερώτημα.
01:51
Charlemagne, Holy Roman emperor, said,
39
99539
2317
Ο Αυτοκράτορας Καρλομάγνος είπε:
«Να έχεις μια δεύτερη γλώσσα
σημαίνει να έχεις μια δεύτερη ψυχή»,
σημαίνει να έχεις μια δεύτερη ψυχή»,
01:53
"To have a second language
is to have a second soul" --
is to have a second soul" --
40
101880
3036
01:56
strong statement
that language crafts reality.
that language crafts reality.
41
104940
2503
δηλώνοντας καθαρά ότι η γλώσσα
δημιουργεί την πραγματικότητα.
δημιουργεί την πραγματικότητα.
01:59
But on the other hand,
Shakespeare has Juliet say,
Shakespeare has Juliet say,
42
107992
2990
Αλλά από την άλλη, ο Σαίξπηρ
βάζει την Ιουλιέτα να λέει:
βάζει την Ιουλιέτα να λέει:
«Τι σημαίνει ένα όνομα;
02:03
"What's in a name?
43
111006
1151
02:04
A rose by any other name
would smell as sweet."
would smell as sweet."
44
112181
2334
Όπως και να το πεις το ρόδο
το ίδιο θα μοσχοβολάει».
το ίδιο θα μοσχοβολάει».
Λοιπόν, αυτό δείχνει ότι ίσως η γλώσσα
δεν δημιουργεί την πραγματικότητα.
δεν δημιουργεί την πραγματικότητα.
02:07
Well, that suggests that maybe
language doesn't craft reality.
language doesn't craft reality.
45
115504
3053
Αυτά τα επιχειρήματα κυκλοφορούν
εδώ και χιλιάδες χρόνια.
εδώ και χιλιάδες χρόνια.
02:10
These arguments have gone
back and forth for thousands of years.
back and forth for thousands of years.
46
118926
4006
02:15
But until recently,
there hasn't been any data
there hasn't been any data
47
123400
2731
Αλλά μέχρι πρόσφατα, δεν είχαμε δεδομένα
για να μας δείξουν ποιο από τα δύο είναι.
02:18
to help us decide either way.
48
126155
1556
Στο δικό μου εργαστήριο
και σε άλλα ανά τον κόσμο,
και σε άλλα ανά τον κόσμο,
02:20
Recently, in my lab
and other labs around the world,
and other labs around the world,
49
128230
2452
έχουμε αρχίσει πρόσφατα έρευνα
02:22
we've started doing research,
50
130706
1392
και τώρα έχουμε πραγματικά
επιστημονικά δεδομένα
επιστημονικά δεδομένα
02:24
and now we have actual scientific data
to weigh in on this question.
to weigh in on this question.
51
132122
4437
να σταθμίσουμε στην ερώτηση αυτή.
02:28
So let me tell you about
some of my favorite examples.
some of my favorite examples.
52
136918
2541
Θα σας πω για κάποια
από τα αγαπημένα μου παραδείγματα.
από τα αγαπημένα μου παραδείγματα.
02:31
I'll start with an example
from an Aboriginal community in Australia
from an Aboriginal community in Australia
53
139846
3414
Πρώτα ένα παράδειγμα από μια κοινότητα
Αβοριγίνων στην Αυστραλία
Αβοριγίνων στην Αυστραλία
με την οποία συνεργάστηκα.
02:35
that I had the chance to work with.
54
143284
1728
Είναι η φυλή Kuuk Thaayorre.
02:37
These are the Kuuk Thaayorre people.
55
145036
1743
Ζουν στο Παμπαράου
στο δυτικό άκρο του Κέιπ Γιορκ.
στο δυτικό άκρο του Κέιπ Γιορκ.
02:38
They live in Pormpuraaw
at the very west edge of Cape York.
at the very west edge of Cape York.
56
146803
3794
02:43
What's cool about Kuuk Thaayorre is,
57
151351
2236
Το ωραίο με τους Kuuk Thaayorre
είναι ότι δεν χρησιμοποιούν λέξεις
όπως «αριστερά» και «δεξιά»,
όπως «αριστερά» και «δεξιά»,
02:45
in Kuuk Thaayorre, they don't use
words like "left" and "right,"
words like "left" and "right,"
58
153611
3058
02:48
and instead, everything
is in cardinal directions:
is in cardinal directions:
59
156693
2684
αντίθετα, τα πάντα
είναι θέμα προσανατολισμού:
είναι θέμα προσανατολισμού:
02:51
north, south, east and west.
60
159401
1424
βόρεια, νότια, ανατολικά και δυτικά.
02:53
And when I say everything,
I really mean everything.
I really mean everything.
61
161425
2535
Και όταν λέω τα πάντα, εννοώ τα πάντα.
02:55
You would say something like,
62
163984
1551
Θα έλεγε κανείς κάτι όπως:
02:57
"Oh, there's an ant
on your southwest leg."
on your southwest leg."
63
165559
2512
«Ένα μυρμήγκι είναι πάνω
στο νοτιοδυτικό πόδι σου».
στο νοτιοδυτικό πόδι σου».
Ή «Μετακίνησε την κούπα σου
λίγο πιο βόρειο-βορειοανατολικά».
λίγο πιο βόρειο-βορειοανατολικά».
03:01
Or, "Move your cup
to the north-northeast a little bit."
to the north-northeast a little bit."
64
169178
2656
Μάλιστα, ο τρόπος να πει κανείς
«γεια» στους Kuuk Thaayorre
«γεια» στους Kuuk Thaayorre
03:04
In fact, the way that you say "hello"
in Kuuk Thaayorre is you say,
in Kuuk Thaayorre is you say,
65
172404
3480
είναι: «Προς τα πού πας;»
03:07
"Which way are you going?"
66
175908
1266
Η απάντηση θα πρέπει να είναι περίπου:
03:09
And the answer should be,
67
177198
1332
03:11
"North-northeast in the far distance.
68
179014
1772
«Βόρεια-βορειοανατολικά
σε μεγάλη απόσταση. Κι εσύ;»
σε μεγάλη απόσταση. Κι εσύ;»
03:12
How about you?"
69
180810
1321
03:14
So imagine as you're walking
around your day,
around your day,
70
182155
3132
Έτσι φανταστείτε όπως
περπατάτε μέσα στη μέρα,
περπατάτε μέσα στη μέρα,
03:17
every person you greet,
71
185311
1549
σε κάθε άτομο που χαιρετάτε,
03:18
you have to report your heading direction.
72
186884
2071
πρέπει να αναφέρετε την κατεύθυνσή σας.
03:20
(Laughter)
73
188979
1179
(Γέλια)
03:22
But that would actually get you
oriented pretty fast, right?
oriented pretty fast, right?
74
190182
3331
Αλλά έτσι θα προσανατολιζόσασταν
πολύ γρήγορα, σωστά;
πολύ γρήγορα, σωστά;
03:25
Because you literally
couldn't get past "hello,"
couldn't get past "hello,"
75
193537
2960
Γιατί δεν θα ξέρατε τι άλλο
να πείτε μετά το «γεια σας»,
να πείτε μετά το «γεια σας»,
03:28
if you didn't know
which way you were going.
which way you were going.
76
196521
2075
αν δεν γνωρίζατε κατά πού πηγαίνατε.
(Γέλια)
Οι άνθρωποι που μιλούν παρόμοιες γλώσσες
προσανατολίζονται πολύ καλά,
προσανατολίζονται πολύ καλά,
03:31
In fact, people who speak languages
like this stay oriented really well.
like this stay oriented really well.
77
199969
3492
καλύτερα από ό,τι θεωρούσαμε
ικανούς τους ανθρώπους.
ικανούς τους ανθρώπους.
03:35
They stay oriented better
than we used to think humans could.
than we used to think humans could.
78
203485
2925
03:38
We used to think that humans
were worse than other creatures
were worse than other creatures
79
206840
2852
Πιστεύαμε ότι οι άνθρωποι
ήταν χειρότεροι από άλλα πλάσματα
για κάποιο βιολογικό λόγο:
για κάποιο βιολογικό λόγο:
03:41
because of some biological excuse:
80
209716
1716
03:43
"Oh, we don't have magnets
in our beaks or in our scales."
in our beaks or in our scales."
81
211456
3325
«Δεν έχουμε μαγνήτες
στα ράμφη μας ή στις φολίδες μας»
στα ράμφη μας ή στις φολίδες μας»
03:46
No; if your language and your culture
trains you to do it,
trains you to do it,
82
214805
2942
Όχι, αν η γλώσσα και η κουλτούρα σας
σας εκπαιδεύσουν, θα το καταφέρνετε.
σας εκπαιδεύσουν, θα το καταφέρνετε.
03:49
actually, you can do it.
83
217771
1249
Υπάρχουν άνθρωποι στον κόσμο
που προσανατολίζονται πολύ καλά.
που προσανατολίζονται πολύ καλά.
03:51
There are humans around the world
who stay oriented really well.
who stay oriented really well.
84
219044
3040
Και για να πάρουμε όλοι μια ιδέα
για το πόσο διαφορετικός είναι
για το πόσο διαφορετικός είναι
03:54
And just to get us in agreement
85
222108
2128
03:56
about how different this is
from the way we do it,
from the way we do it,
86
224260
2595
αυτός ο τρόπος από τον δικό μας,
03:58
I want you all to close
your eyes for a second
your eyes for a second
87
226879
2764
θα ήθελα να κλείσετε όλοι
τα μάτια σας για μια στιγμή
τα μάτια σας για μια στιγμή
και να δείξετε νοτιοανατολικά.
04:02
and point southeast.
88
230887
1353
04:04
(Laughter)
89
232264
1710
(Γέλια)
04:05
Keep your eyes closed. Point.
90
233998
1578
Κρατήστε τα μάτια κλειστά και δείξτε.
04:10
OK, so you can open your eyes.
91
238095
2017
Εντάξει, μπορείτε να ανοίξετε τα μάτια.
04:12
I see you guys pointing there,
there, there, there, there ...
there, there, there, there ...
92
240136
3779
Σας βλέπω να δείχνετε εκεί,
εκεί, εκεί, εκεί, εκεί...
εκεί, εκεί, εκεί, εκεί...
04:16
I don't know which way it is myself --
93
244529
1878
Ούτε εγώ ξέρω προς τα πού είναι.
04:18
(Laughter)
94
246431
1664
(Γέλια)
04:20
You have not been a lot of help.
95
248119
1658
Και δεν με βοηθάτε και πολύ.
04:21
(Laughter)
96
249801
1317
(Γέλια)
04:23
So let's just say the accuracy
in this room was not very high.
in this room was not very high.
97
251142
2920
Δεν μας χαρακτηρίζει η ακρίβεια
σε αυτή την αίθουσα.
σε αυτή την αίθουσα.
Διαφέρει πολύ η γνωστική δεξιότητα
από γλώσσα σε γλώσσα, έτσι δεν είναι;
από γλώσσα σε γλώσσα, έτσι δεν είναι;
04:26
This is a big difference in cognitive
ability across languages, right?
ability across languages, right?
98
254086
3360
04:29
Where one group -- very
distinguished group like you guys --
distinguished group like you guys --
99
257470
3395
Σε μια ομάδα - μια πολύ
ξεχωριστή ομάδα όπως εσείς -
ξεχωριστή ομάδα όπως εσείς -
κανείς δεν προσανατολίζεται,
04:32
doesn't know which way is which,
100
260889
1563
αλλά σε μια άλλη ομάδα,
04:34
but in another group,
101
262476
1336
θα μπορούσα να ρωτήσω
ένα πεντάχρονο και ξέρει.
ένα πεντάχρονο και ξέρει.
04:35
I could ask a five-year-old
and they would know.
and they would know.
102
263836
2290
(Γέλια)
04:38
(Laughter)
103
266150
1084
04:39
There are also really big differences
in how people think about time.
in how people think about time.
104
267258
3420
Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην αντίληψη
των ανθρώπων για τον χρόνο.
των ανθρώπων για τον χρόνο.
04:42
So here I have pictures
of my grandfather at different ages.
of my grandfather at different ages.
105
270702
4017
Έχω εδώ φωτογραφίες του παππού μου
σε διαφορετικές ηλικίες.
σε διαφορετικές ηλικίες.
04:46
And if I ask an English speaker
to organize time,
to organize time,
106
274743
3227
Και αν ζητήσω από έναν αγγλόφωνο
να τις οργανώσει χρονολογικά,
να τις οργανώσει χρονολογικά,
04:49
they might lay it out this way,
107
277994
1485
μάλλον θα τις έβαζε έτσι,
από αριστερά προς δεξιά.
από αριστερά προς δεξιά.
04:51
from left to right.
108
279503
1151
Όπως η κατεύθυνση γραφής.
04:52
This has to do with writing direction.
109
280678
1831
Εάν μιλούσατε εβραϊκά ή αραβικά
04:54
If you were a speaker of Hebrew or Arabic,
110
282533
2026
μάλλον θα τις βάζατε
προς την αντίθετη κατεύθυνση,
προς την αντίθετη κατεύθυνση,
04:56
you might do it going
in the opposite direction,
in the opposite direction,
111
284583
2290
από δεξιά προς αριστερά.
04:58
from right to left.
112
286897
1150
05:01
But how would the Kuuk Thaayorre,
113
289578
1585
Οι Kuuk Thaayorre, η ομάδα Αβορίγινων
που σας ανέφερα, πώς θα το έκαναν,
που σας ανέφερα, πώς θα το έκαναν,
05:03
this Aboriginal group I just
told you about, do it?
told you about, do it?
114
291187
2394
αφού δεν χρησιμοποιούν
το «αριστερά» και «δεξιά»;
το «αριστερά» και «δεξιά»;
05:05
They don't use words
like "left" and "right."
like "left" and "right."
115
293605
2118
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα.
05:07
Let me give you hint.
116
295747
1492
05:09
When we sat people facing south,
117
297263
2551
Όταν βάλαμε τους ανθρώπους
να αντικρίζουν προς τον νότο,
να αντικρίζουν προς τον νότο,
05:11
they organized time from left to right.
118
299838
1858
οργάνωσαν τον χρόνο
από αριστερά προς τα δεξιά.
από αριστερά προς τα δεξιά.
05:14
When we sat them facing north,
119
302391
2183
Όταν τους βάλαμε
να βλέπουν προς το βορρά,
να βλέπουν προς το βορρά,
05:16
they organized time from right to left.
120
304598
1975
οργάνωσαν τον χρόνο
από δεξιά προς αριστερά.
από δεξιά προς αριστερά.
05:19
When we sat them facing east,
121
307026
2055
Όταν τους βάλαμε προς τα ανατολικά,
05:21
time came towards the body.
122
309105
1740
ο χρόνος είχε κατεύθυνση
προς το σώμα τους.
προς το σώμα τους.
05:23
What's the pattern?
123
311608
1311
Ποιο είναι το μοτίβο;
05:26
East to west, right?
124
314056
1699
Από την ανατολή προς τη δύση, σωστά;
05:27
So for them, time doesn't actually
get locked on the body at all,
get locked on the body at all,
125
315779
3502
Έτσι για αυτούς, ο χρόνος καθόλου
δεν καθορίζεται από το σώμα,
δεν καθορίζεται από το σώμα,
05:31
it gets locked on the landscape.
126
319305
1540
καθορίζεται από το τοπίο.
05:32
So for me, if I'm facing this way,
127
320869
1718
Για μένα, αν αντικρίζω προς τα εκεί,
05:34
then time goes this way,
128
322611
1157
τότε ο χρόνος πηγαίνει έτσι,
05:35
and if I'm facing this way,
then time goes this way.
then time goes this way.
129
323792
2473
και αν είμαι προς τα εκεί,
τότε ο χρόνος πάει εκεί.
τότε ο χρόνος πάει εκεί.
05:38
I'm facing this way, time goes this way --
130
326289
2000
Γυρίζω προς εκεί,
ο χρόνος πηγαίνει εκεί -
ο χρόνος πηγαίνει εκεί -
05:40
very egocentric of me to have
the direction of time chase me around
the direction of time chase me around
131
328313
3967
πολύ εγωκεντρικό εκ μέρους μου να έχω
την κατεύθυνση του χρόνου να με κυνηγάει
την κατεύθυνση του χρόνου να με κυνηγάει
05:44
every time I turn my body.
132
332304
1640
κάθε φορά που στρέφω το σώμα μου.
Για τους Kuuk Thaayorre
το τοπίο καθορίζει τον χρόνο.
το τοπίο καθορίζει τον χρόνο.
05:46
For the Kuuk Thaayorre,
time is locked on the landscape.
time is locked on the landscape.
133
334598
2647
Είναι ένας παντελώς διαφορετικός
τρόπος σκέψης για τον χρόνο.
τρόπος σκέψης για τον χρόνο.
05:49
It's a dramatically different way
of thinking about time.
of thinking about time.
134
337269
2819
Να ένα άλλο πραγματικά
έξυπνο ανθρώπινο τρικ.
έξυπνο ανθρώπινο τρικ.
05:52
Here's another really smart human trick.
135
340112
1911
05:54
Suppose I ask you
how many penguins are there.
how many penguins are there.
136
342047
2213
Ας πούμε ότι σας ρωτώ
πόσοι πιγκουίνοι υπάρχουν.
πόσοι πιγκουίνοι υπάρχουν.
Στοιχηματίζω ότι ξέρω πώς θα βρίσκατε
την απάντηση, θα λέγατε:
την απάντηση, θα λέγατε:
05:56
Well, I bet I know how you'd solve
that problem if you solved it.
that problem if you solved it.
137
344958
3154
«ένας, δύο, τρεις, τέσσερις,
πέντε, έξι, εφτά, οχτώ».
πέντε, έξι, εφτά, οχτώ».
06:00
You went, "One, two, three,
four, five, six, seven, eight."
four, five, six, seven, eight."
138
348136
2827
Θα τους μετρούσατε.
06:02
You counted them.
139
350987
1164
Θα δίνατε στον καθένα έναν αριθμό
06:04
You named each one with a number,
140
352175
1609
και ο τελευταίος αριθμός
θα υποδείκνυε πόσοι είναι.
θα υποδείκνυε πόσοι είναι.
06:05
and the last number you said
was the number of penguins.
was the number of penguins.
141
353808
2636
06:08
This is a little trick
that you're taught to use as kids.
that you're taught to use as kids.
142
356468
2862
Αυτό είναι ένα μικρό τέχνασμα
που σας έμαθαν από παιδιά.
που σας έμαθαν από παιδιά.
06:11
You learn the number list
and you learn how to apply it.
and you learn how to apply it.
143
359354
3051
Μαθαίνετε τη λίστα με τους αριθμούς
και μαθαίνετε πώς να την εφαρμόζετε.
και μαθαίνετε πώς να την εφαρμόζετε.
06:14
A little linguistic trick.
144
362787
1446
Ένα μικρό γλωσσικό τέχνασμα.
06:16
Well, some languages don't do this,
145
364804
1677
Κάποιες γλώσσες δεν έχουν συγκεκριμένες
λέξεις για αριθμούς, άρα αυτό δεν ισχύει.
λέξεις για αριθμούς, άρα αυτό δεν ισχύει.
06:18
because some languages
don't have exact number words.
don't have exact number words.
146
366505
3149
06:22
They're languages that don't have
a word like "seven"
a word like "seven"
147
370039
2897
Κάποιες γλώσσες
που δεν έχουν λέξη
για το «επτά» ή για το «οκτώ».
για το «επτά» ή για το «οκτώ».
06:24
or a word like "eight."
148
372960
1401
Μάλιστα, οι άνθρωποι που μιλούν
αυτές τις γλώσσες δεν μετρούν
αυτές τις γλώσσες δεν μετρούν
06:27
In fact, people who speak
these languages don't count,
these languages don't count,
149
375033
2658
και δυσκολεύονται να υπολογίσουν
ποσότητες με ακρίβεια.
ποσότητες με ακρίβεια.
06:29
and they have trouble
keeping track of exact quantities.
keeping track of exact quantities.
150
377715
2997
06:32
So, for example, if I ask you
to match this number of penguins
to match this number of penguins
151
380736
3929
Αν λοιπόν σας ζητήσω να αντιστοιχίσετε
αυτό τον αριθμό πιγκουίνων
αυτό τον αριθμό πιγκουίνων
06:36
to the same number of ducks,
152
384689
2264
με τον ίδιο αριθμό από πάπιες,
06:38
you would be able to do that by counting.
153
386977
2144
θα μπορούσατε να το κάνετε μετρώντας.
06:41
But folks who don't have
that linguistic trait can't do that.
that linguistic trait can't do that.
154
389145
3855
Όσοι όμως δεν έχουν αυτό
το γλωσσικό τέχνασμα δεν μπορούν.
το γλωσσικό τέχνασμα δεν μπορούν.
Οι γλώσσες διαφέρουν επίσης
06:47
Languages also differ in how
they divide up the color spectrum --
they divide up the color spectrum --
155
395653
3154
στον τρόπο με τον οποίο χωρίζουν
το χρωματικό φάσμα, τον οπτικό κόσμο.
το χρωματικό φάσμα, τον οπτικό κόσμο.
06:50
the visual world.
156
398831
1150
Κάποιες έχουν πολλές λέξεις
για τα χρώματα,
για τα χρώματα,
06:52
Some languages have
lots of words for colors,
lots of words for colors,
157
400348
2152
μερικές έχουν λίγες,
όπως «ανοιχτό» και «σκούρο».
όπως «ανοιχτό» και «σκούρο».
06:54
some have only a couple words,
"light" and "dark."
"light" and "dark."
158
402524
2364
06:56
And languages differ in where they put
boundaries between colors.
boundaries between colors.
159
404912
3623
Οι γλώσσες διαφέρουν επίσης στα όρια
που βάζουν μεταξύ των χρωμάτων.
που βάζουν μεταξύ των χρωμάτων.
07:00
So, for example, in English,
there's a world for blue
there's a world for blue
160
408559
3215
Για παράδειγμα, στα αγγλικά
υπάρχει μια λέξη για το μπλε
υπάρχει μια λέξη για το μπλε
07:03
that covers all of the colors
that you can see on the screen,
that you can see on the screen,
161
411798
3135
που καλύπτει όλα τα χρώματα
που βλέπετε στην οθόνη,
που βλέπετε στην οθόνη,
αλλά στα ρωσικά
δεν υπάρχει μόνο μία λέξη,
δεν υπάρχει μόνο μία λέξη,
07:06
but in Russian, there isn't a single word.
162
414957
2006
αλλά γίνεται διαχωρισμός
07:08
Instead, Russian speakers
have to differentiate
have to differentiate
163
416987
2206
μεταξύ ανοιχτού γαλάζιου, το «goluboy»
07:11
between light blue, "goluboy,"
164
419217
1471
07:12
and dark blue, "siniy."
165
420712
1576
και το σκούρου μπλε, το «siniy».
07:15
So Russians have this lifetime
of experience of, in language,
of experience of, in language,
166
423138
3983
Επομένως, οι Ρώσοι στη γλώσσα τους
έχουν όλη τους τη ζωή την εμπειρία
έχουν όλη τους τη ζωή την εμπειρία
07:19
distinguishing these two colors.
167
427145
1869
της διάκρισης αυτών των δύο χρωμάτων.
07:21
When we test people's ability
to perceptually discriminate these colors,
to perceptually discriminate these colors,
168
429038
3963
Όταν εξετάζουμε την ικανότητα των ανθρώπων
να διακρίνουν αυτά τα χρώματα,
να διακρίνουν αυτά τα χρώματα,
07:25
what we find is that
Russian speakers are faster
Russian speakers are faster
169
433025
2521
διαπιστώνουμε ότι οι ρώσοι ομιλητές
διακρίνουν ταχύτερα το γλωσσικό όριο.
07:27
across this linguistic boundary.
170
435570
1558
07:29
They're faster to be able
to tell the difference
to tell the difference
171
437152
2282
Μπορούν πιο γρήγορα να δηλώσουν τη διαφορά
ανάμεσα στο ανοιχτό και το σκούρο μπλε.
ανάμεσα στο ανοιχτό και το σκούρο μπλε.
07:31
between a light and dark blue.
172
439458
1458
07:33
And when you look at people's brains
as they're looking at colors --
as they're looking at colors --
173
441299
3264
Όταν παρατηρούμε τον εγκέφαλο
των ανθρώπων καθώς βλέπουν χρώματα -
των ανθρώπων καθώς βλέπουν χρώματα -
07:36
say you have colors shifting slowly
from light to dark blue --
from light to dark blue --
174
444587
3335
ας πούμε ότι έχουμε χρώματα που σταδιακά
αλλάζουν από ανοιχτό σε σκούρο μπλε -
αλλάζουν από ανοιχτό σε σκούρο μπλε -
07:40
the brains of people who use
different words for light and dark blue
different words for light and dark blue
175
448798
4452
ο εγκέφαλος των ανθρώπων
που έχουν διαφορετικές λέξεις
που έχουν διαφορετικές λέξεις
για το ανοιχτό και το σκούρο μπλε
07:45
will give a surprised reaction
as the colors shift from light to dark,
as the colors shift from light to dark,
176
453274
3510
θα αντιδρά με έκπληξη όταν τα χρώματα
αλλάζουν από ανοιχτό σε σκούρο,
αλλάζουν από ανοιχτό σε σκούρο,
07:48
as if, "Ooh, something
has categorically changed,"
has categorically changed,"
177
456808
3182
κάπως έτσι: «Ω, κάτι έχει αλλάξει»,
07:52
whereas the brains
of English speakers, for example,
of English speakers, for example,
178
460014
2446
ενώ ο εγκέφαλος των άγγλων ομιλητών
07:54
that don't make
this categorical distinction,
this categorical distinction,
179
462484
2140
που δεν κάνουν αυτή τη διάκριση,
δεν δείχνουν έκπληξη,
γιατί τίποτα δεν αλλάζει ουσιαστικά.
γιατί τίποτα δεν αλλάζει ουσιαστικά.
07:56
don't give that surprise,
180
464648
1196
07:57
because nothing is categorically changing.
181
465868
2083
Οι γλώσσες έχουν διάφορες
δομικές ιδιομορφίες.
δομικές ιδιομορφίες.
08:02
Languages have all kinds
of structural quirks.
of structural quirks.
182
470054
2504
Να μια από τις αγαπημένες μου.
08:04
This is one of my favorites.
183
472582
1337
08:05
Lots of languages have grammatical gender;
184
473943
2432
Πολλές γλώσσες έχουν γραμματικό γένος.
08:08
every noun gets assigned a gender,
often masculine or feminine.
often masculine or feminine.
185
476399
4630
Κάθε ουσιαστικό έχει ένα γένος,
συχνά αρσενικό ή θηλυκό.
συχνά αρσενικό ή θηλυκό.
08:13
And these genders differ across languages.
186
481053
2057
Τα γένη διαφέρουν από γλώσσα σε γλώσσα.
Έτσι, ο ήλιος είναι θηλυκού γένους
στα γερμανικά και αρσενικού στα ισπανικά
στα γερμανικά και αρσενικού στα ισπανικά
08:15
So, for example, the sun is feminine
in German but masculine in Spanish,
in German but masculine in Spanish,
187
483134
4541
08:19
and the moon, the reverse.
188
487699
1348
και η σελήνη το αντίθετο.
08:21
Could this actually have any
consequence for how people think?
consequence for how people think?
189
489634
3462
Θα μπορούσε αυτό να έχει επιπτώσεις
στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων;
στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων;
08:25
Do German speakers think of the sun
as somehow more female-like,
as somehow more female-like,
190
493120
3994
Σκέφτονται οι γερμανοί ομιλητές
τον ήλιο σαν κάτι το θηλυκό
τον ήλιο σαν κάτι το θηλυκό
08:29
and the moon somehow more male-like?
191
497138
1906
και τη σελήνη σαν κάτι το αρσενικό;
08:31
Actually, it turns out that's the case.
192
499767
1906
Πράγματι, αυτό συμβαίνει.
08:33
So if you ask German and Spanish speakers
to, say, describe a bridge,
to, say, describe a bridge,
193
501697
5423
Αν λοιπόν ζητήσετε από γερμανούς και
ισπανούς ομιλητές να περιγράψουν
ισπανούς ομιλητές να περιγράψουν
μια γέφυρα σαν αυτή εδώ -
08:39
like the one here --
194
507144
1436
08:40
"bridge" happens to be grammatically
feminine in German,
feminine in German,
195
508604
3349
η λέξη «γέφυρα» τυχαίνει να είναι
θηλυκού γένους στα γερμανικά,
θηλυκού γένους στα γερμανικά,
08:43
grammatically masculine in Spanish --
196
511977
2156
αρσενικού γένους στα ισπανικά -
08:46
German speakers are more likely
to say bridges are "beautiful," "elegant"
to say bridges are "beautiful," "elegant"
197
514157
4318
οι Γερμανοί είναι πιο πιθανό να πουν
ότι οι γέφυρες είναι «όμορφες», «κομψές»,
ότι οι γέφυρες είναι «όμορφες», «κομψές»,
08:50
and stereotypically feminine words.
198
518499
2127
και άλλες στερεοτυπικά θηλυκές λέξεις.
08:52
Whereas Spanish speakers
will be more likely to say
will be more likely to say
199
520650
2509
Ενώ οι ισπανοί ομιλητές είναι
πιθανότερο να πουν
πιθανότερο να πουν
08:55
they're "strong" or "long,"
200
523183
1546
ότι είναι «δυνατές» ή «μακριές»,
08:56
these masculine words.
201
524753
1386
αρσενικές λέξεις.
09:00
(Laughter)
202
528849
1680
(Γέλια)
09:03
Languages also differ in how
they describe events, right?
they describe events, right?
203
531396
4122
Οι γλώσσες διαφέρουν επίσης στον τρόπο
περιγραφής των γεγονότων, σωστά;
περιγραφής των γεγονότων, σωστά;
09:08
You take an event like this, an accident.
204
536060
2346
Σ' ένα συμβάν όπως ένα ατύχημα,
09:10
In English, it's fine to say,
"He broke the vase."
"He broke the vase."
205
538430
2788
στα αγγλικά είναι σωστό να πούμε:
«Αυτός έσπασε το βάζο».
«Αυτός έσπασε το βάζο».
09:13
In a language like Spanish,
206
541869
2544
Σε μια γλώσσα όπως τα ισπανικά,
09:16
you might be more likely
to say, "The vase broke,"
to say, "The vase broke,"
207
544437
2847
είναι πιο πιθανό να πούμε:
«το βάζο έσπασε»
«το βάζο έσπασε»
ή «το βάζο έσπασε από μόνο του».
09:19
or, "The vase broke itself."
208
547308
1561
09:21
If it's an accident, you wouldn't say
that someone did it.
that someone did it.
209
549332
3222
Αν είναι ατύχημα, δεν θα λέγαμε
ότι κάποιος το έκανε.
ότι κάποιος το έκανε.
09:24
In English, quite weirdly,
we can even say things like,
we can even say things like,
210
552578
3406
Στα αγγλικά, όλως περιέργως,
μπορούμε να πούμε πράγματα όπως:
μπορούμε να πούμε πράγματα όπως:
09:28
"I broke my arm."
211
556008
1247
«Εγώ έσπασα το χέρι μου».
09:29
Now, in lots of languages,
212
557953
1834
Σε πολλές γλώσσες δεν θα μπορούσαμε
09:31
you couldn't use that construction
unless you are a lunatic
unless you are a lunatic
213
559811
3171
να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη σύνταξη,
εκτός αν μας πιάσει τρέλα,
εκτός αν μας πιάσει τρέλα,
09:35
and you went out
looking to break your arm --
looking to break your arm --
214
563006
2129
προσπαθήσουμε να σπάσουμε το χέρι μας
09:37
(Laughter)
215
565159
1002
και το πετύχουμε.
09:38
and you succeeded.
216
566185
1151
09:39
If it was an accident,
you would use a different construction.
you would use a different construction.
217
567360
3264
Αν είναι ατύχημα, θα έπρεπε
να χρησιμοποιήσουμε άλλη σύνταξη.
να χρησιμοποιήσουμε άλλη σύνταξη.
09:42
Now, this has consequences.
218
570648
1805
Τώρα, αυτό έχει συνέπειες.
09:44
So, people who speak different languages
will pay attention to different things,
will pay attention to different things,
219
572477
4188
Όσοι μιλούν διαφορετικές γλώσσες
προσέχουν διαφορετικά πράγματα,
προσέχουν διαφορετικά πράγματα,
09:48
depending on what their language
usually requires them to do.
usually requires them to do.
220
576689
3406
ανάλογα με το τι η γλώσσα τους
απαιτεί να κάνουν.
απαιτεί να κάνουν.
09:52
So we show the same accident
to English speakers and Spanish speakers,
to English speakers and Spanish speakers,
221
580119
4172
Δείξαμε λοιπόν το ίδιο ατύχημα
σε αγγλόφωνους και ισπανόφωνους ομιλητές,
σε αγγλόφωνους και ισπανόφωνους ομιλητές,
09:56
English speakers will remember who did it,
222
584315
3285
και οι ομιλητές της αγγλικής
θυμούνται ποιος το προκάλεσε,
θυμούνται ποιος το προκάλεσε,
10:00
because English requires you
to say, "He did it; he broke the vase."
to say, "He did it; he broke the vase."
223
588525
3414
γιατί στα αγγλικά θα λέγαμε:
«Αυτός έσπασε το βάζο».
«Αυτός έσπασε το βάζο».
Ενώ οι ισπανόφωνοι ίσως να μη θυμούνται
ποιος το έκανε, αν ήταν ατύχημα,
ποιος το έκανε, αν ήταν ατύχημα,
10:03
Whereas Spanish speakers might be
less likely to remember who did it
less likely to remember who did it
224
591963
3203
10:07
if it's an accident,
225
595190
1151
αλλά είναι πιο πιθανό να θυμούνται
ότι ήταν ένα ατύχημα.
ότι ήταν ένα ατύχημα.
10:08
but they're more likely to remember
that it was an accident.
that it was an accident.
226
596365
2829
10:11
They're more likely
to remember the intention.
to remember the intention.
227
599218
2436
Είναι πιο πιθανό να θυμούνται
ποια ήταν η πρόθεση.
ποια ήταν η πρόθεση.
10:13
So, two people watch the same event,
228
601678
3083
Αν δύο άνθρωποι δουν το ίδιο συμβάν,
10:16
witness the same crime,
229
604785
2081
είναι μάρτυρες του ίδιου εγκλήματος,
10:18
but end up remembering
different things about that event.
different things about that event.
230
606890
3046
καταλήγουν να θυμούνται
διαφορετικά πράγματα για το συμβάν.
διαφορετικά πράγματα για το συμβάν.
10:22
This has implications, of course,
for eyewitness testimony.
for eyewitness testimony.
231
610564
3259
Αυτό έχει φυσικά επιπτώσεις,
όσον αφορά αυτόπτες μάρτυρες,
όσον αφορά αυτόπτες μάρτυρες,
την απόδοση ευθύνης και την τιμωρία.
10:26
It also has implications
for blame and punishment.
for blame and punishment.
232
614590
2362
Αν λοιπόν πάρουμε
τους αγγλόφωνους ομιλητές,
τους αγγλόφωνους ομιλητές,
10:28
So if you take English speakers
233
616976
1807
10:30
and I just show you
someone breaking a vase,
someone breaking a vase,
234
618807
2164
και σας δείξω απλώς κάποιον
να σπάει ένα βάζο,
να σπάει ένα βάζο,
10:32
and I say, "He broke the vase,"
as opposed to "The vase broke,"
as opposed to "The vase broke,"
235
620995
3855
και πω «Αυτός έσπασε το βάζο»,
αντί για «Το βάζο έσπασε»,
αντί για «Το βάζο έσπασε»,
ακόμη και αν είσαστε μάρτυρας ο ίδιος,
10:37
even though you can witness it yourself,
236
625504
1913
ή έχετε παρακολουθήσει το βίντεο,
10:39
you can watch the video,
237
627441
1268
10:40
you can watch the crime against the vase,
238
628733
2162
και έχετε δει το έγκλημα
εναντίον του βάζου,
εναντίον του βάζου,
10:44
you will punish someone more,
239
632157
1767
θα τιμωρούσατε κάποιον περισσότερο,
θα τον κατηγορούσατε περισσότερο
αν έλεγα απλώς «Αυτός το έσπασε»,
αν έλεγα απλώς «Αυτός το έσπασε»,
10:45
you will blame someone more
if I just said, "He broke it,"
if I just said, "He broke it,"
240
633948
2853
10:48
as opposed to, "It broke."
241
636825
1493
σε αντίθεση με το «αυτό έσπασε».
10:50
The language guides
our reasoning about events.
our reasoning about events.
242
638931
3323
Η γλώσσα καθοδηγεί το πώς
αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα.
αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα.
10:55
Now, I've given you a few examples
243
643996
2886
Σας έδωσα λοιπόν μερικά παραδείγματα
10:58
of how language can profoundly
shape the way we think,
shape the way we think,
244
646906
3727
για το πώς η γλώσσα επηρεάζει δραστικά
τον τρόπο που σκεφτόμαστε,
τον τρόπο που σκεφτόμαστε,
και το κάνει με ποικίλους τρόπους.
11:02
and it does so in a variety of ways.
245
650657
2175
11:04
So language can have big effects,
246
652856
1931
Η γλώσσα μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση,
11:06
like we saw with space and time,
247
654811
1742
όπως είδαμε στον χώρο και τον χρόνο,
11:08
where people can lay out space and time
248
656577
1906
όπου οι άνθρωποι ορίζουν
τον χώρο και τον χρόνο
τον χώρο και τον χρόνο
11:10
in completely different
coordinate frames from each other.
coordinate frames from each other.
249
658507
3241
σε τελείως διαφορετικό πλαίσιο
και κατεύθυνση ο ένας με τον άλλο.
και κατεύθυνση ο ένας με τον άλλο.
Η γλώσσα μπορεί επίσης να έχει
πραγματικά βαθιά επίδραση,
πραγματικά βαθιά επίδραση,
11:14
Language can also have
really deep effects --
really deep effects --
250
662781
2234
11:17
that's what we saw
with the case of number.
with the case of number.
251
665039
2184
όπως είδαμε στην περίπτωση των αριθμών.
Η ύπαρξη λέξεων για τη μέτρηση,
η ύπαρξη λέξεων για τους αριθμούς,
η ύπαρξη λέξεων για τους αριθμούς,
11:19
Having count words in your language,
252
667572
2043
11:21
having number words,
253
669639
1220
11:22
opens up the whole world of mathematics.
254
670883
2561
ανοίγει έναν ολόκληρο κόσμο,
τον κόσμο των μαθηματικών.
τον κόσμο των μαθηματικών.
11:25
Of course, if you don't count,
you can't do algebra,
you can't do algebra,
255
673468
2503
Χωρίς μέτρημα δεν μπορούμε
να κάνουμε άλγεβρα,
να κάνουμε άλγεβρα,
δεν μπορούμε να κάνουμε
τίποτα από ό,τι χρειάζεται
τίποτα από ό,τι χρειάζεται
11:27
you can't do any of the things
256
675995
1564
11:29
that would be required
to build a room like this
to build a room like this
257
677583
2743
για την κατασκευή μιας αίθουσας σαν αυτή,
11:32
or make this broadcast, right?
258
680350
2004
ή για να κάνουμε αυτή την μετάδοση, σωστά;
Αυτό το μικρό τρικ των λέξεων
για τους αριθμούς αποτελεί τη βάση
για τους αριθμούς αποτελεί τη βάση
11:34
This little trick of number words
gives you a stepping stone
gives you a stepping stone
259
682836
2863
11:37
into a whole cognitive realm.
260
685723
1481
για έναν ολόκληρο γνωστικό τομέα.
11:40
Language can also have
really early effects,
really early effects,
261
688420
2295
Η γλώσσα μπορεί επίσης
να έχει αρχέγονη επίδραση
να έχει αρχέγονη επίδραση
11:42
what we saw in the case of color.
262
690739
2870
στο τι βλέπουμε όσον αφορά τα χρώματα.
Υπάρχουν πραγματικά απλές, βασικές,
αντιληπτικές αποφάσεις.
αντιληπτικές αποφάσεις.
11:46
These are really simple,
basic, perceptual decisions.
basic, perceptual decisions.
263
694205
2494
11:48
We make thousands of them all the time,
264
696723
2360
Παίρνουμε χιλιάδες κάθε στιγμή,
11:51
and yet, language is getting in there
265
699107
1817
κι όμως, η γλώσσα διεισδύει σε αυτό
11:52
and fussing even with these tiny little
perceptual decisions that we make.
perceptual decisions that we make.
266
700948
4331
και ανακατεύεται ακόμη και σ' αυτές
τις ελάχιστες αντιληπτικές αποφάσεις.
τις ελάχιστες αντιληπτικές αποφάσεις.
Η γλώσσα μπορεί να έχει ευρεία επίδραση.
11:58
Language can have really broad effects.
267
706787
1859
12:00
So the case of grammatical gender
may be a little silly,
may be a little silly,
268
708670
3228
Η περίπτωση του γραμματικού γένους
μπορεί να μοιάζει λίγο ανόητη,
μπορεί να μοιάζει λίγο ανόητη,
12:03
but at the same time,
grammatical gender applies to all nouns.
grammatical gender applies to all nouns.
269
711922
3833
αλλά παράλληλα, το γραμματικό γένος
αφορά όλα τα ουσιαστικά.
αφορά όλα τα ουσιαστικά.
12:08
That means language can shape
how you're thinking
how you're thinking
270
716061
2289
Αυτό σημαίνει ότι η γλώσσα μπορεί
να διαμορφώσει το πώς σκεφτόμαστε
να διαμορφώσει το πώς σκεφτόμαστε
12:10
about anything that can be
named by a noun.
named by a noun.
271
718374
2887
για οτιδήποτε μπορεί
να ονομαστεί με ένα ουσιαστικό.
να ονομαστεί με ένα ουσιαστικό.
12:14
That's a lot of stuff.
272
722185
1329
Και είναι πολλά αυτά τα πράγματα.
12:16
And finally, I gave you an example
of how language can shape things
of how language can shape things
273
724449
3257
Τέλος, σας έδωσα ένα παράδειγμα
για το πώς η γλώσσα διαμορφώνει
για το πώς η γλώσσα διαμορφώνει
θέματα πρωτίστης σημασίας για μας,
12:19
that have personal weight to us --
274
727730
1636
όπως η απόδοση ευθύνης, η τιμωρία,
οι αυτόπτες μάρτυρες.
οι αυτόπτες μάρτυρες.
12:21
ideas like blame and punishment
or eyewitness memory.
or eyewitness memory.
275
729390
2576
12:23
These are important things
in our daily lives.
in our daily lives.
276
731990
2164
Αυτά είναι σημαντικά πράγματα
στην καθημερινή μας ζωή.
στην καθημερινή μας ζωή.
12:28
Now, the beauty of linguistic diversity
is that it reveals to us
is that it reveals to us
277
736153
5001
Η ομορφιά της γλωσσικής ποικιλότητας
είναι ότι μας αποκαλύπτει
είναι ότι μας αποκαλύπτει
12:33
just how ingenious and how flexible
the human mind is.
the human mind is.
278
741178
3947
πόσο εφευρετικός και πόσο ευέλικτος
είναι ο ανθρώπινος νους.
είναι ο ανθρώπινος νους.
12:37
Human minds have invented
not one cognitive universe, but 7,000 --
not one cognitive universe, but 7,000 --
279
745775
4531
Ο ανθρώπινος νους δεν εφηύρε
ένα μόνο γνωστικό σύμπαν, αλλά 7.000 -
ένα μόνο γνωστικό σύμπαν, αλλά 7.000 -
12:42
there are 7,000 languages
spoken around the world.
spoken around the world.
280
750330
2358
υπάρχουν 7.000 γλώσσες
που μιλιούνται στον κόσμο.
που μιλιούνται στον κόσμο.
12:46
And we can create many more --
281
754010
1677
Μπορούμε να δημιουργήσουμε κι' άλλες -
12:47
languages, of course, are living things,
282
755711
3083
οι γλώσσες είναι, φυσικά,
ζωντανοί οργανισμοί,
ζωντανοί οργανισμοί,
12:50
things that we can hone
and change to suit our needs.
and change to suit our needs.
283
758818
3766
που μπορούμε να διαμορφώσουμε
και να αλλάξουμε ανάλογα με τις ανάγκες.
και να αλλάξουμε ανάλογα με τις ανάγκες.
Το τραγικό είναι ότι χάνουμε πολλή
από αυτή τη γλωσσική ποικιλότητα διαρκώς.
από αυτή τη γλωσσική ποικιλότητα διαρκώς.
12:55
The tragic thing is that we're losing
so much of this linguistic diversity
so much of this linguistic diversity
284
763786
3483
12:59
all the time.
285
767293
1151
Χάνουμε περίπου μία γλώσσα την εβδομάδα,
13:00
We're losing about one language a week,
286
768468
1892
και σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς
13:02
and by some estimates,
287
770384
1466
13:03
half of the world's languages
will be gone in the next hundred years.
will be gone in the next hundred years.
288
771874
3267
οι μισές από τις γλώσσες του κόσμου
θα έχουν χαθεί μέσα σε 100 χρόνια.
θα έχουν χαθεί μέσα σε 100 χρόνια.
13:07
And the even worse news is that right now,
289
775966
2822
Ακόμη χειρότερο είναι ότι αυτή τη στιγμή
13:10
almost everything we know about
the human mind and human brain
the human mind and human brain
290
778812
3708
σχεδόν όλα όσα γνωρίζουμε
για το ανθρώπινο μυαλό και τον εγκέφαλο
για το ανθρώπινο μυαλό και τον εγκέφαλο
13:14
is based on studies of usually American
English-speaking undergraduates
English-speaking undergraduates
291
782544
5028
βασίζεται σε μελέτες συνήθως αμερικανών
αγγλόφωνων φοιτητών σε πανεπιστήμια.
αγγλόφωνων φοιτητών σε πανεπιστήμια.
13:19
at universities.
292
787596
1324
13:22
That excludes almost all humans. Right?
293
790742
3533
Αυτό αφήνει απ' έξω σχεδόν
όλους τους ανθρώπους. Σωστά;
όλους τους ανθρώπους. Σωστά;
13:26
So what we know about the human mind
is actually incredibly narrow and biased,
is actually incredibly narrow and biased,
294
794299
4971
Έτσι, η γνώση μας για τον ανθρώπινο νου
είναι περιορισμένη, προκατειλημμένη,
είναι περιορισμένη, προκατειλημμένη,
13:31
and our science has to do better.
295
799294
3236
και η επιστημονική έρευνα
πρέπει να βελτιωθεί.
πρέπει να βελτιωθεί.
Θα ήθελα να σας αφήσω
με αυτή την τελευταία σκέψη.
με αυτή την τελευταία σκέψη.
13:37
I want to leave you
with this final thought.
with this final thought.
296
805987
2259
Είδαμε πώς οι ομιλητές διαφορετικών
γλωσσών σκέφτονται διαφορετικά,
γλωσσών σκέφτονται διαφορετικά,
13:40
I've told you about how speakers
of different languages think differently,
of different languages think differently,
297
808270
3513
αλλά φυσικά δεν έχει να κάνει
με το πώς σκέφτονται οι άνθρωποι αλλού,
με το πώς σκέφτονται οι άνθρωποι αλλού,
13:43
but of course, that's not about
how people elsewhere think.
how people elsewhere think.
298
811807
3284
αλλά τον τρόπο που σκεφτόσαστε εσείς.
13:47
It's about how you think.
299
815115
1419
13:48
It's how the language that you speak
shapes the way that you think.
shapes the way that you think.
300
816558
3606
Είναι ο τρόπος που η γλώσσα που μιλάτε
διαμορφώνει τον τρόπο που σκεφτόσαστε.
διαμορφώνει τον τρόπο που σκεφτόσαστε.
13:53
And that gives you the opportunity to ask,
301
821070
2576
Κι αυτό μας οδηγεί στην ερώτηση:
13:55
"Why do I think the way that I do?"
302
823670
2071
«Γιατί σκέφτομαι όπως σκέφτομαι;»
13:57
"How could I think differently?"
303
825765
1596
«Πώς θα μπορούσα
να σκέφτομαι διαφορετικά;»
να σκέφτομαι διαφορετικά;»
13:59
And also,
304
827908
1365
Κι ακόμη,
14:01
"What thoughts do I wish to create?"
305
829297
1727
«Ποιες σκέψεις επιθυμώ να δημιουργήσω;»
14:03
Thank you very much.
306
831842
1159
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
14:05
(Applause)
307
833025
2756
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Lera Boroditsky - Cognitive scientistLera Boroditsky is trying to figure out how humans get so smart.
Why you should listen
Lera Boroditsky is an associate professor of cognitive science at University of California San Diego and editor in chief of Frontiers in Cultural Psychology. She previously served on the faculty at MIT and at Stanford. Her research is on the relationships between mind, world and language (or how humans get so smart).
Boroditsky has been named one of 25 visionaries changing the world by the Utne Reader, and is also a Searle Scholar, a McDonnell scholar, recipient of an NSF Career award and an APA Distinguished Scientist lecturer. She once used the Indonesian exclusive "we" correctly before breakfast and was proud of herself about it all day.
Lera Boroditsky | Speaker | TED.com