TED2018
Prosanta Chakrabarty: Four billion years of evolution in six minutes
Prosanta Chakrabarty: Altı dakikada dört milyar yıllık evrim
Filmed:
Readability: 3.7
3,529,466 views
İnsanlar maymunlardan mı yoksa balıklardan mı evrildi? Bu bilgilendirici konuşmada balık bilimci ve TED Burslusu Prosanta Chakrabarty evrimle ilgili bazı yanlış bilinen ve kanıksanmış söylentileri ortadan kaldırarak bize oldukça karmaşık ve dört milyar yıllık bir sürecin yalnızca küçük bir parçası olduğumuzu, bununla birlikte bu sürecin sona ermediğini hatırlatıyor. Chakrabarty'ye göre, ''Biz evrimin amacı değiliz, hepimizin devasa eski bir ağacın genç yaprakları olarak hayal edin, birbirine geçmiş, görünmeyen dallarla yalnızca birbirimize değil, nesli tükenmiş tüm akrabalarımız ve evrimsel atalarımıza bağlıyız.''
Prosanta Chakrabarty - Ichthyologist
Prosanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet. Full bio
Prosanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
If we evolved from monkeys,
why are there still monkeys?
why are there still monkeys?
0
1039
4286
Eğer biz maymunlardan evrildiysek
niçin hâlâ maymunlar var?
niçin hâlâ maymunlar var?
00:17
(Laughter)
1
5349
1379
(Kahkahalar)
00:18
Well, because we're not monkeys,
2
6752
2088
Çünkü biz maymun değiliz,
00:20
we're fish.
3
8864
1150
biz balığız.
00:22
(Laughter)
4
10038
1039
(Kahkahalar)
00:23
Now, knowing you're a fish
and not a monkey
and not a monkey
5
11101
2948
Maymun değil, balık olduğunuzu bilmek
00:26
is actually really important
to understanding where we came from.
to understanding where we came from.
6
14073
4427
aslında tam olarak nereden geldiğimizi
anlamak için gerçekten önemli.
anlamak için gerçekten önemli.
00:30
I teach one of the largest
evolutionary biology classes in the US,
evolutionary biology classes in the US,
7
18524
3737
ABD'de en büyük evrim biyolojisi
derslerinden birine giriyorum
derslerinden birine giriyorum
00:34
and when my students finally understand
why I call them fish all the time,
why I call them fish all the time,
8
22285
4059
ve öğrencilerim onlara niçin
balık dediğimi en sonunda anladıklarında
balık dediğimi en sonunda anladıklarında
00:38
then I know I'm getting my job done.
9
26368
2177
işimi başarıyla hallettiğimi görüyorum.
00:40
But I always have to start my classes
by dispelling some hardwired myths,
by dispelling some hardwired myths,
10
28979
4634
Aslında ben her zaman derslerime yanlış
bilinenleri ortadan kaldırarak başlıyorum,
bilinenleri ortadan kaldırarak başlıyorum,
00:45
because without really knowing it,
many of us were taught evolution wrong.
many of us were taught evolution wrong.
11
33637
4047
çünkü bunları gerçekten bilmeden
çoğumuz evrimi yanlış öğrendik.
çoğumuz evrimi yanlış öğrendik.
00:50
For instance, we're taught
to say "the theory of evolution."
to say "the theory of evolution."
12
38849
3428
Örneğin, bize ''evrim teorisi''
demek öğretildi.
demek öğretildi.
00:54
There are actually many theories,
and just like the process itself,
and just like the process itself,
13
42944
3817
Aslında pek çok teori var
ve sürecin kendi de buna dâhil,
ve sürecin kendi de buna dâhil,
00:58
the ones that best fit the data
are the ones that survive to this day.
are the ones that survive to this day.
14
46785
3754
Verilere en iyi şekilde uyan teoriler
günümüze kadar gelmiş olanlar.
günümüze kadar gelmiş olanlar.
01:03
The one we know best
is Darwinian natural selection.
is Darwinian natural selection.
15
51241
3143
En iyi bildiğimiz teori ise
Darwin'in doğal seçilimi.
Darwin'in doğal seçilimi.
01:06
That's the process by which organisms
that best fit an environment
that best fit an environment
16
54963
3960
Bu sürece göre, herhangi bir ortama
en iyi şekilde uyum sağlayan organizmalar
en iyi şekilde uyum sağlayan organizmalar
01:10
survive and get to reproduce,
17
58947
2220
hayatta kalır ve çoğalır,
01:13
while those that are less fit
slowly die off.
slowly die off.
18
61191
2666
uyum sağlamayanlar da
yavaş yavaş yok olurlar.
yavaş yavaş yok olurlar.
01:16
And that's it.
19
64698
1176
Hepsi bu.
01:17
Evolution is as simple as that,
and it's a fact.
and it's a fact.
20
65898
2944
Evrim aslında bu kadar basit
ve bu tamamen gerçek.
ve bu tamamen gerçek.
01:21
Evolution is a fact
as much as the "theory of gravity."
as much as the "theory of gravity."
21
69785
4000
Evrim de tıpkı ''yer çekimi
teorisi'' kadar gerçek.
teorisi'' kadar gerçek.
01:26
You can prove it just as easily.
22
74150
2031
Bunu bu kadar kolay kanıtlayabilirsiniz.
01:28
You just need to look at your bellybutton
23
76205
2063
Göbek deliğinize bakmanız yeterli,
bu, diğer plasental
memelilerle ortak özelliğiniz
memelilerle ortak özelliğiniz
01:30
that you share
with other placental mammals,
with other placental mammals,
24
78292
2166
01:32
or your backbone that you share
with other vertebrates,
with other vertebrates,
25
80482
3020
veya diğer vertebralarla
paylaştığınız omurganıza
paylaştığınız omurganıza
01:35
or your DNA that you share
with all other life on earth.
with all other life on earth.
26
83526
3341
ya da dünyadaki tüm diğer canlılarla
ortak olan DNA'nıza bakabilirsiniz.
ortak olan DNA'nıza bakabilirsiniz.
Bu özellikler insanlarda
birden ortaya çıkmadı.
birden ortaya çıkmadı.
01:39
Those traits didn't pop up in humans.
27
87511
2213
01:41
They were passed down
from different ancestors
from different ancestors
28
89748
2756
Farklı atalardan nesiller boyu aktarıldı,
01:44
to all their descendants, not just us.
29
92528
2149
yalnızca bize değil.
01:47
But that's not really
how we learn biology early on, is it?
how we learn biology early on, is it?
30
95619
3374
Ancak biz biyolojiyi bu şekilde
öğrenmiyoruz, değil mi?
öğrenmiyoruz, değil mi?
01:51
We learn plants and bacteria
are primitive things,
are primitive things,
31
99017
3419
Bitkilerin ve bakterilerin
ilkel olduklarını öğreniyoruz,
ilkel olduklarını öğreniyoruz,
01:54
and fish give rise to amphibians
followed by reptiles and mammals,
followed by reptiles and mammals,
32
102460
3154
balıktan amfibiyanlar evrildi,
sonra sürüngen ve memeliler geldi,
sonra sürüngen ve memeliler geldi,
01:57
and then you get you,
33
105638
1783
arkasından biz ortaya çıktık,
01:59
this perfectly evolved creature
at the end of the line.
at the end of the line.
34
107445
2698
sıranın sonunda bu kusursuzca
evrilmiş canlı var.
evrilmiş canlı var.
02:03
But life doesn't evolve in a line,
35
111032
2734
Ancak yaşam bir sıra
takip ederek evrim geçirmez
takip ederek evrim geçirmez
02:05
and it doesn't end with us.
36
113790
1636
ve sıra bizimle sona ermez.
02:08
But we're always shown evolution
portrayed something like this,
portrayed something like this,
37
116591
3460
Yine de bize evrimin her zaman
böyle bir şey olduğu gösteriliyor,
böyle bir şey olduğu gösteriliyor,
02:12
a monkey and a chimpanzee,
38
120075
2388
bir maymun veya şempanze,
02:14
some extinct humans,
39
122487
1236
nesli tükenmiş bir insan,
02:15
all on a forward and steady march
to becoming us.
to becoming us.
40
123747
3252
sonunda bize dönüşen
bir düzlem üzerindeler.
bir düzlem üzerindeler.
02:19
But they don't become us
any more than we would become them.
any more than we would become them.
41
127621
3595
Ancak biz nasıl onlara dönüşmüyorsak
onlar da bize dönüşmüyor.
onlar da bize dönüşmüyor.
02:23
We're also not the goal of evolution.
42
131240
2401
Biz evrimin nihai amacı değiliz.
02:27
But why does it matter?
43
135298
1501
Peki bunlar ne anlama geliyor?
02:28
Why do we need to understand
evolution the right way?
evolution the right way?
44
136823
2872
Niçin evrimi doğru şekilde anlamalıyız?
02:32
Well, misunderstanding evolution
has led to many problems,
has led to many problems,
45
140560
3548
Evrimi yanlış anlamak bugüne dek
pek çok soruna yol açtı,
pek çok soruna yol açtı,
02:36
but you can't ask that age-old question,
46
144132
4316
ancak asırlardır sorulan
02:40
"Where are we from?"
47
148472
1707
''Biz nereden geldik?'' sorusunu
02:42
without understanding
evolution the right way.
evolution the right way.
48
150203
2809
evrimi doğru şekilde
anlamadan soramazsınız.
anlamadan soramazsınız.
02:45
Misunderstanding it has led
to many convoluted and corrupted views
to many convoluted and corrupted views
49
153036
5856
Bu yanlış anlama, dünyadaki
tüm diğer yaşama ilişkin
tüm diğer yaşama ilişkin
02:50
of how we should treat
other life on earth,
other life on earth,
50
158916
3047
ve pek çok anlaşılması güç ve yozlaşmış
bakış açısına sebep oldu,
bakış açısına sebep oldu,
02:53
and how we should treat each other
51
161987
1865
buna ırk ve cinsiyet konusunda
02:55
in terms of race and gender.
52
163876
1666
birbirimize olan davranışımız da dâhil.
02:59
So let's go back four billion years.
53
167253
3007
O yüzden dört milyon yıl geriye gidelim.
03:02
This is the single-celled organism
we all came from.
we all came from.
54
170927
3124
Bu hepimizin evrildiği
tek hücreli organizma.
tek hücreli organizma.
03:06
At first, it gave rise
to other single-celled life,
to other single-celled life,
55
174075
3325
İlk önce diğer tek hücreli
yaşama olanak sağladı
yaşama olanak sağladı
03:09
but these are still evolving to this day,
56
177424
2492
ama bunlar bugün hâlâ evrim geçiriyor
03:11
and some would say
the Archaea and Bacteria
the Archaea and Bacteria
57
179940
2190
ve kimileri bu grubun çoğunu oluşturan
03:14
that make up most of this group
58
182154
1850
Arke ve bakterilerin
gezegendeki en başarılı
tür olduğunu söylüyor.
tür olduğunu söylüyor.
03:16
is the most successful on the planet.
59
184028
2123
03:18
They are certainly going
to be here well after us.
to be here well after us.
60
186175
2476
Bizden sonra yaşamaya
devam edecekleri kesin.
devam edecekleri kesin.
03:21
About three billion years ago,
multicellularity evolved.
multicellularity evolved.
61
189500
3680
Yaklaşık üç milyar yıl önce,
çok hücrelilik evrim geçirdi.
çok hücrelilik evrim geçirdi.
03:25
This includes your fungi
and your plants and your animals.
and your plants and your animals.
62
193204
3111
Buna mantarlar, bitkiler
ve hayvanlar da dâhil.
ve hayvanlar da dâhil.
03:29
The first animals to develop
a backbone were fishes.
a backbone were fishes.
63
197021
3769
Omurgaya sahip ilk hayvanlar balıklardı.
03:33
So technically,
all vertebrates are fishes,
all vertebrates are fishes,
64
201385
3921
Yani teknik olarak
tüm vertebralar aslında balık,
tüm vertebralar aslında balık,
03:37
so technically, you and I are fish.
65
205330
3363
yani siz de balıksınız, ben de.
03:40
So don't say I didn't warn you.
66
208717
1698
Sizi uyarmadığımı söylemeyin.
03:43
One fish lineage came onto land
67
211526
2081
Bir balık türü karaya çıktı
03:45
and gave rise to, among other things,
the mammals and reptiles.
the mammals and reptiles.
68
213631
3906
ve diğer tüm türlerin yanında
memeliler ve sürüngenlere imkân sağladı.
memeliler ve sürüngenlere imkân sağladı.
03:49
Some reptiles become birds,
some mammals become primates,
some mammals become primates,
69
217561
4324
Sürüngenlerin bir kısmı kuş oldu,
memelilerin bir kısmı da primat,
memelilerin bir kısmı da primat,
03:53
some primates become monkeys with tails,
70
221909
2761
primatların bir kısmı kuyruklu maymunlara,
03:56
and others become the great apes,
including a variety of human species.
including a variety of human species.
71
224694
4793
bir kısmı da bir dizi insan türünü
içine alan büyük apelere dönüştü.
içine alan büyük apelere dönüştü.
04:01
So you see, we didn't evolve from monkeys,
72
229511
2376
Anlayacağınız üzere
biz maymunlardan evrilmedik
biz maymunlardan evrilmedik
04:03
but we do share
a common ancestor with them.
a common ancestor with them.
73
231911
2151
fakat onlarla ortak bir ata paylaşıyoruz.
04:06
All the while, life
around us kept evolving:
around us kept evolving:
74
234824
2920
Bu esnada etrafımızdaki yaşam
evrim geçirmeye devam etti:
evrim geçirmeye devam etti:
04:09
more bacteria, more fungi,
lots of fish, fish, fish.
lots of fish, fish, fish.
75
237768
3942
daha fazla bakteri, daha fazla mantar
ve çok sayıda balık.
ve çok sayıda balık.
04:13
If you couldn't tell --
yes, they're my favorite group.
yes, they're my favorite group.
76
241734
2587
Eğer hâlâ anlamadıysanız,
onlar benim en sevdiğim grup.
onlar benim en sevdiğim grup.
04:16
(Laughter)
77
244345
1001
(Kahkahalar)
04:17
As life evolves, it also goes extinct.
78
245370
2937
Yaşam evrim geçirirken,
bir yandan da nesiller tükeniyor.
bir yandan da nesiller tükeniyor.
04:20
Most species just last
for a few million years.
for a few million years.
79
248331
3287
Türlerin çoğu yalnızca
birkaç milyon yıl hayatta kaldılar.
birkaç milyon yıl hayatta kaldılar.
04:23
So you see, most life on earth
that we see around us today
that we see around us today
80
251642
2753
Yani bugün çevremizde
gördüğümüz hayatın büyük kısmı
gördüğümüz hayatın büyük kısmı
04:26
are about the same age as our species.
81
254419
2195
bizim türümüzle aşağı yukarı aynı yaşta.
04:28
So it's hubris,
it's self-centered to think,
it's self-centered to think,
82
256958
3302
Yani şöyle düşünmek aşırı kibirden ibaret:
04:32
"Oh, plants and bacteria are primitive,
83
260284
2571
''Bitkiler ve bakteriler ilkel
ve biz çok kısa bir zamandır buradayız,
04:34
and we've been here
for an evolutionary minute,
for an evolutionary minute,
84
262879
2238
04:37
so we're somehow special."
85
265141
1443
o hâlde biz özeliz.''
04:39
Think of life as being this book,
an unfinished book for sure.
an unfinished book for sure.
86
267172
4317
Yaşamı henüz tamamlanmamış
bir kitap olarak düşünün.
bir kitap olarak düşünün.
04:44
We're just seeing the last
few pages of each chapter.
few pages of each chapter.
87
272085
3333
Biz sadece her bölümün
son birkaç sayfasını görüyoruz.
son birkaç sayfasını görüyoruz.
04:48
If you look out
on the eight million species
on the eight million species
88
276386
2262
Bu gezegeni birlikte paylaştığımız
04:50
that we share this planet with,
89
278672
1625
sekiz milyon türü araştıracaksanız
04:52
think of them all being
four billion years of evolution.
four billion years of evolution.
90
280321
4518
her birinin dört milyar yıllık
bir evrim süreci olduğunu düşünün.
bir evrim süreci olduğunu düşünün.
04:56
They're all the product of that.
91
284863
1719
Her biri bu sürecin bir ürünü.
04:59
Think of us all as young leaves
on this ancient and gigantic tree of life,
on this ancient and gigantic tree of life,
92
287386
4832
Hepimizi devasa eski bir ağacın
genç yaprakları olarak hayal edin,
genç yaprakları olarak hayal edin,
05:04
all of us connected by invisible branches
not just to each other,
not just to each other,
93
292242
4301
birbirine geçmiş, görünmeyen dallarla
yalnızca birbirimize değil,
yalnızca birbirimize değil,
05:08
but to our extinct relatives
and our evolutionary ancestors.
and our evolutionary ancestors.
94
296567
3286
ayrıca nesli tükenmiş akrabalarımıza
ve evrimsel atalarımıza bağlıyız.
ve evrimsel atalarımıza bağlıyız.
05:12
As a biologist, I'm still
trying to learn, with others,
trying to learn, with others,
95
300499
3357
Bir biyolog olarak başkalarıyla
hâlâ herkesin birbirleriyle
hâlâ herkesin birbirleriyle
05:15
how everyone's related to each other,
who is related to whom.
who is related to whom.
96
303880
3195
nasıl akraba olduklarını
öğrenmeye çalışıyorum.
öğrenmeye çalışıyorum.
05:20
Perhaps it's better still
97
308831
2278
Belki de hepimizi
05:23
to think of us
as a little fish out of water.
as a little fish out of water.
98
311133
3696
sudan çıkmış küçük bir balık
olarak düşünmek çok daha iyi.
olarak düşünmek çok daha iyi.
05:26
Yes, one that learned to walk and talk,
99
314853
2920
Yürümeyi ve konuşmayı öğrenmiş bir balık
05:29
but one that still has
a lot of learning to do
a lot of learning to do
100
317797
2349
ama kim olduğu ve nereden geldiği hakkında
05:32
about who we are and where we came from.
101
320170
2671
hâlâ öğreneceği çok şey var.
05:35
Thank you.
102
323348
1151
Teşekkürler.
05:36
(Applause)
103
324523
3978
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Prosanta Chakrabarty - IchthyologistProsanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet.
Why you should listen
Dr. Prosanta Chakrabarty is an Associate Professor and Curator of Fishes at the Museum of Natural Science and Department of Biological Science at Louisiana State University.
Chakrabarty is a systematist and an ichthyologist studying the evolution and biogeography of both freshwater and marine fishes. His work includes studies of Neotropical (Central and South America, Caribbean) and Indo-West Pacific (Indian and Western Pacific Ocean) fishes. His natural history collecting efforts include trips to Japan, Australia, Taiwan, Madagascar, Panama, Kuwait and many other countries. He has discovered over a dozen new species including new anglerfishes and cavefishes.
The LSU Museum of Natural Science fish collection that Chakrabarty oversees includes nearly half a million fish specimens and nearly 10,000 DNA samples covering most major groups of fishes. He earned his PhD at the University of Michigan and his undergraduate degree is from McGill University in Montreal. He has written two books including A Guide to Academia: Getting into and Surviving Grad School, Postdocs and a Research Job. He is also a former Program Director at the National Science Foundation. He was named a TED Fellow in 2016 and a TED Senior Fellow in 2018.
Prosanta Chakrabarty | Speaker | TED.com